Planszówki od kilku lat przeżywają prawdziwy renesans i to nie tylko wśród dorosłych czy młodzieży, ale również wśród najmłodszych dzieci. Coraz częściej po gry sięgają rodzice maluchów w wieku 2–4 lat, którzy są świadomi ich ogromnego potencjału rozwojowego, edukacyjnego.
Wielu dorosłych, którzy sami chętnie grywają w planszówki, dostrzega, że gry mogą być czymś więcej aniżeli tylko formą rozrywki - to wspaniały pomysł na wartościowe spędzanie czasu z dzieckiem, rozwijanie jego umiejętności i budowanie wzajemnych relacji. Zamiast efektownych, ale mało angażujących zabawek, coraz częściej wybierają planszówki – przemyślane i dostosowane do różnych etapów rozwojowych dziecka. Nie bez przyczyny gry stają się aktualnie jednym z najchętniej wybieranych narzędzi wspierających rozwój najmłodszych.
Gry łączą w sobie zabawę, naukę i wspólne przeżywanie niezapomnianych chwil, czyli wszystko to, co najcenniejsze w dzieciństwie.
Dlaczego warto grać z dzieckiem w gry planszowe?
Sylwia Szczycińska, twórczyni bloga „Kreatywne Macierzyństwo”, a także nauczycielka wczesnoszkolna i przedszkolna, pedagog specjalny oraz mama trójki dzieci zwraca uwagę, że:
Gry planszowe odgrywają niezwykle istotną rolę w rozwoju poznawczym dziecka, zwłaszcza w jego pierwszych latach życia. Badania pedagogiczne wskazują, że już od najmłodszych lat warto wprowadzać dzieci w świat planszówek, ponieważ wspierają one rozwój logicznego myślenia, pamięci oraz zdolności do rozwiązywania problemów. Dzięki prostym zasadom i angażującym mechanizmom gier, maluchy uczą się przewidywania konsekwencji swoich działań, ćwiczą koncentrację oraz rozwijają kompetencje społeczne, takie jak cierpliwość, umiejętność współpracy czy przestrzeganie reguł. Gra planszowa jest także czynnikiem, który wpływa na kształtowanie dziecięcych emocji. Ucząc je odkrywania swojego potencjału, mocnych i słabych stron, konfrontuje dzieci przede wszystkim z dwiema sytuacjami – zwycięstwa i porażki, pomagając im rozwijać odporność emocjonalną oraz umiejętność radzenia sobie z różnymi wyzwaniami¹.
¹ Katarzyna Szewczuk, Gra planszowa narzędziem wspomagającym wszechstronny rozwój dziecka, artykuł naukowy, Akademia Ignatianum w Krakowie.
Planszówki dla najmłodszych to coś znacznie więcej aniżeli tylko rozrywka. Gry planszowe to idealne narzędzia rozwojowe, z których może korzystać maluch począwszy od 2. roku życia. Podczas wspólnych rozgrywek dziecko ćwiczy koordynację oko–ręka dzięki powtarzaniu czynności typu: przesuwanie pionków, rzuty kostką czy próby dopasowania elementów. Wykonywanie wspomnianych aktywności ma znaczenie w kontekście dalszych etapów nauki, w tym przy opanowaniu pisania czy rysowania.
Gry wspierają pamięć i koncentrację – maluch uczy się zapamiętywania reguł, śledzenia kolejnych ruchów, skupiania uwagi przez dłuższą chwilę.
Wspólne rozgrywki to okazja do rozwoju mowy i poznawania nowego słownictwa – dziecko nazywa przedmioty i zjawiska, uczy się budować proste wypowiedzi i odbiera coraz bardziej złożone komunikaty.
Warto zaznaczyć, że planszówki pomagają oswoić się dziecku z panującymi zasadami i uczą oczekiwanych postaw np. cierpliwe czekanie na swoją kolejkę w trakcie rozgrywki. W ten sposób szkrab rozwija cierpliwość, ale i samokontrolę, która będzie niezbędna w przedszkolu czy podczas kontaktów w grupie rówieśniczej.
Planszówka zatem to nie tylko gra, lecz istny trening całego wachlarza umiejętności, który zachodzi w naturalny, przyjemny sposób.
Kiedy zacząć grać z dzieckiem w gry planszowe?
Nie musisz zwlekać z wprowadzeniem planszówek do czasu, gdy dziecko pójdzie do przedszkola. Pierwsze gry są dostępne już od 2. roku życia i świetnie wpisują się w potrzeby rozwojowe maluszka.
Kluczem udanej zabawy jest wybór odpowiedniego produktu, czyli takiego, który nie wymaga czytania, oparty jest na prostych zasadach i posiada trwałe elementy o znacznych gabarytach.
Na tym etapie rozwoju to nie rywalizacja jest kluczowa, lecz kooperacja, rozumienie reguł i pierwsze doświadczenia z „kolejką” i czekaniem na swój ruch. Pamiętaj także, by adekwatnie dopasować długość rozgrywki do możliwości koncentracji dziecka. Małe dzieci najlepiej reagują na zabawy trwające kilka, maksymalnie kilkanaście minut.
Prawidłowo dobrana gra będzie nie tylko źródłem frajdy, ale również rytuałem budującym relacje dziecka z dorosłymi, rodzeństwem czy rówieśnikami.
Jak wybrać pierwszą grę planszową dla dziecka?
Decydując się na pierwszą planszówkę dla dziecka, zwracaj uwagę na cechy produktu – to one warunkują wartościową zabawę i zapewniają maluchom komfort użytkowania.
Wybierając grę „weź pod lupę” nie tylko takie czynniki jak atrakcyjność wizualna, ale przede wszystkim bezpieczne wykonanie, ciekawy scenariusz rozgrywki i adekwatne dostosowanie do potrzeb poznawczo-edukacyjnych dziecka. W
W odniesieniu do 2-latków i 3-latków sprawdzą się planszówki wyposażone w niewielką liczbę elementów o znacznych gabarytach, np. 10–15 grubych kartoników lub kilka drewnianych figurek łatwych do uchwycenia rączkami. Rozgrywka powinna zajmować od 5 do 15 minut, bowiem większość maluchów efektywnie skupia uwagę przez taki właśnie czas.
Ilustracja główna i grafiki umieszczone na elementach gry powinny być kontrastowe, proste (bez nadmiaru detali), czytelne i jednoznaczne. W kwestii doboru optymalnej mechaniki gier, najlepiej na tym etapie rozwoju sprawdzają się gry oparte na ruchach losowych (np. rzut kostką w kolorach) lub prostej zasadzie dopasowywania elementów (np. z uwagi na ten sam kolor bądź kształt).
Nie bez znaczenia jest materiał wykorzystany do wyprodukowania gry: grube, odporne na uszkodzenia komponenty z tektury lub drewna posłużą przez długie lata – w takie planszówki można grywać wielokrotnie i użytkować je bez poczucia frustracji.
Polecane pierwsze gry planszowe dla dzieci od 2. roku życia
Poniżej znajdziesz kilka rekomendacji produktowych, które dotyczą dwóch ciekawych serii gier dla najmłodszych dzieci. Gry z serii „1st Game” oraz „Junior Game” są polecane przez ekspertów Trefl jako przykłady ciekawych, pierwszych gier planszowych polecanych dzieciom począwszy od 2. roku życia. Świetnie sprawdzą się od najmłodszych lat.
Seria Trefl „1st Game” – idealna na start z grami planszowymi
Serię „1st Game” zaprojektowano z myślą o prowadzeniu krótkich rozgrywek i oparto ją na idei wspólnej zabawy z opiekunem. Gry „1st Game” od Trefla to przemyślany punkt wyjścia dla najmłodszych graczy rozpoczynających przygodę z planszówkami – gry oferują angażującą zabawę dostosowaną do możliwości poznawczych dzieci.
Tytuły takie jak „Beep Beep”, „Little Builder”, „Find me?” czy „Coco Loco” rządzą się bardzo prostymi i zrozumiałymi regułami. Każda gra wyposażona jest w niewielką liczbę dużych komponentów, którymi dziecko może bawić się na podłodze lub na stoliczku. Barwne ilustracje i przyjazna tematyka są czynnikiem zachęcającym do wspólnych rozgrywek.
Seria została zaprojektowana tak, aby uczyć poprzez codzienne, bliskie dzieciom sytuacje.
Ekspertka Sylwia Szczycińska z “Kreatywnego Macierzyństwa” podkreśla, że:
Seria „1st GAME” to doskonały przykład gier, które spełniają te założenia. Proste zasady, kolorowe ilustracje oraz duże, bezpieczne elementy sprawiają, że już najmłodsze dzieci mogą czerpać korzyści z uczestnictwa w pierwszych rozgrywkach. Planszówki uczą poprzez zabawę, a jednocześnie pomagają budować silne więzi rodzinne – wspólne granie to nie tylko forma edukacji, ale także doskonała okazja do spędzania wartościowego czasu razem.
Seria Trefl „Junior Game” – dla dzieci, które już znają podstawy
Gry z serii „Junior Game” rekomendowane są dzieciom od 3. do 4. roku życia i warto podkreślić, że są idealnym rozwiązaniem przejściowym między zabawą a bardziej świadomą grą.
Dodatkowo oferują różne warianty rozgrywki, dzięki czemu gry „rosną” razem z dzieckiem dostosowując się do jego potrzeb rozwojowych. Dzięki wyważonemu poziomowi trudności maluchy mogą rozwijać takie umiejętności jak: zdolność przewidywania, logiczne myślenie oraz przestrzeganie zasad, a jednocześnie czerpać frajdę z rodzinnej rozrywki. Seria stanowi naturalne uzupełnienie gier z linii „1st Game” i kreatywną zachętę do dalszego rozwijania pasji.
„Junior Game” polecamy rodzicom, których pociechy mają za sobą pierwsze doświadczenia z grami i są przygotowane na bardziej skomplikowane reguły, logikę oraz interakcję opartą na planowaniu strategii. Gry z tej serii wprowadzają elementy współdziałania oraz dokonywania wyborów, a jednocześnie nadal są przyjazne wiekowo – instrukcja z jednoznacznymi wskazówkami i krótki czas rozgrywki.
Przykładowe tytuły gier z tej serii to: Happy Tails, Mini Market czy Our Flower.
Klasyczne gry dla najmłodszych dzieci
Jeśli chodzi o klasyczne propozycje dla najmłodszych, to niewątpliwie warto polecić gry o prostych zasadach i bogatych walorach rozwojowych.
W tym względzie sprawdzą się tradycyjne gry memory polegające na losowym odkrywaniu obrazków i kompletowaniu w pary identycznych elementów. Gry z tej kategorii świetnie wpływają na koncentrację oraz ćwiczą pamięć dziecka.
Podobne umiejętności można trenować dzięki grom typu domino obrazkowe, które pomagają rozpoznawać wzory i kolory oraz uczą zasad dopasowywania elementów. Dodatkowo dziecko uczy się przewidywać i dostrzegać powtarzalność zjawisk, co wzmacnia jego zdolności analityczne.
Do grona klasycznych gier dla maluchów warto także dołączyć proste gry wyścigowe, w których poruszamy się figurkami po wyznaczonym torze. Są to nieskomplikowane gry o mechanice losowej, w której główną rolę odgrywa rzut kostką lub karta z kolorem. Dzięki grom wyścigowym dziecko może rozwijać rozumienie reguł oraz ćwiczyć cierpliwość w oczekiwaniu na swoją kolejkę.
Jak wspierać dziecko podczas gry w planszówki?
Aby rozgrywki były przyjemnością i realnym wsparciem rozwoju malucha, osoba dorosła powinna pełnić rolę przewodnika i partnera. Pamiętaj, by zawsze dostosować tempo gry do możliwości dziecka – nie warto się spieszyć, pozwól na powtórzenia, daj czas na poprawne zrozumienie reguł.
Podczas pierwszych rozgrywek wytłumacz zasady, ale nie ograniczaj się tylko do werbalnego opisu – wskaż konkretne ruchy na planszy i użyj figurek do zobrazowania przykładowych zagrań. Nie zapominaj, że dzieci uczą się poprzez obserwację i działanie.
Miej na uwadze, że wprowadzenie szkraba w świat gier planszowych wymaga cierpliwości. Dziecko może czuć się niepewnie i nie rozumieć reguł postępowania, pomijać kolejki lub skupiać się bardziej na poszczególnych elementach gry zamiast na przebiegu rozgrywki. To zupełnie naturalne! Z czasem u dziecka rozwinie się rozumienie mechaniki gry i zdolność do większej koncentracji, przestrzegania zasad i czerpania radości z interakcji. Nasza wskazówka - warto w tym cierpliwie wytrwać, bowiem wspólna gra to nie tylko dobra zabawa, ale inwestycja w rozwój społeczny, poznawczy i emocjonalny Twojego dziecka.
Sylwia Szczycińska zaznacza, że:
Mechanizmy gamifikacji, obecne w grach planszowych, pełnią również ważną funkcję edukacyjną. Odpowiednio dobrane gry mogą motywować dzieci do nauki poprzez angażującą zabawę, wprowadzając elementy rywalizacji i nagradzania postępów. Kluczowe jest jednak dostosowanie poziomu trudności oraz tematyki gry do wieku i etapu rozwojowego dziecka – dzięki temu planszówki nie tylko staną się źródłem radości, ale również skutecznym narzędziem wspierającym ich rozwój.
Artykuł powstał we współpracy z Sylwią Szczycińską z “Kreatywne Macierzyństwo”:
Jest nauczycielem wczesnoszkolnym i przedszkolnym, pedagogiem specjalnym, a także mamą trójki cudownych dzieci. Ma bogate doświadczenie w pracy z dziećmi – zarówno w przedszkolu, w żłobku, jak i podczas różnorodnych warsztatów i zajęć. W sieci tworzy Kreatywne Macierzyństwo – przestrzeń, która inspiruje rodziców do wartościowego spędzania czasu z dziećmi i budowania silnej więzi rodzinnej. Z ogromną radością łączy siły z marką Trefl. Wspólnie będziemy inspirować do kreatywnego spędzania czasu, pokazując, jak produkty Trefla mogą wspierać rozwój dzieci oraz dostarczać pomysłów na angażującą i radosną zabawę, tworząc przy tym piękne wspomnienia.